Lascaris War Rooms & War HQ

Lascaris War Rooms

De Lascaris war rooms zijn ruimtes die als regionaal hoofdkwartier van de geallieerden werden gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog. De ruimtes bevinden zich verstopt in ondergrondse gangen die onder de hoofdstad van Malta, Valletta, werden aangelegd. Ze bevinden zich ongeveer vijftig meter onder de Upper Barracca Gardens en zijn vernoemd naar grootmeester Fra Jean Baptiste de Lascaris de Castellar (1560 – 1657), die halverwege de zeventiende eeuw over Malta regeerde. De tunnels zijn onder andere toegankelijk vanuit Lascaris ditch; een gedeelte van de droge gracht die de hoofdstad moest scheiden van het achterland. Onder het bewind van Lascaris, werden slaven gedwongen de gracht uit het zandsteen te houwen. Zij moesten soms vijf tot tien uur aaneengesloten arbeid verrichten, voordat er een pauze verdiend was. De tunnels waarin ze de nacht doorbrachten, waren aangelegd naar een ontwerp van de Italiaanse bouwkundige Paolo Floriani. Het waren een soort gevangenissen met erbarmelijke hygiënische omstandigheden. Deze tunnels bevonden zich onder fort Lascaris en de contregarde van St. Peter en St. Paul; grofweg de verdedigingswerken aan weerszijden van de Barracca lift. Een deel van de tunnels werd in de aanloop richting de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de Britten vergroot, met het doel er de commandocentra van verschillende legeronderdelen te huisvesten. In een deel daarvan vonden de Lascaris war rooms hun plek. Een ander gedeelte was gedurende de Koude oorlog in gebruik als War HQ. Het grootste gedeelte bleef echter onafgebouwd. Boven de tunnels, vlak onder het huidige beursgebouw, was het hoofdkantoor van de artillerie gevestigd. De werkzaamheden voor het vergroten van de tunnels vingen aan in 1936 vanwege dreiging vanuit Italië. Voor de klus werd een Maltese aannemer gecontracteerd. Naarmate de oorlogsdreiging toenam, gaf die steeds meer prioriteit aan het aanleggen van schuilkelders voor de bevolking van Malta, waardoor de aanleg van de tunnels vertraagd werd. Hierdoor werden niet de grotere onafgebouwde tunnels voor gebruik ingericht, maar werd voor de kleinere Lascaris war rooms gekozen.

Tweede Wereldoorlog

De ruimten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt als coördinatiecentrum voor de Royal Navy en Royal Air Force bij de verdediging van Malta. De oorlog begon in Malta op 11 juni 1940 en eindigde op 20 juli 1943. Een groot gedeelte van die tijd waren de Lascaris war rooms niet de plek waar de luchtverdediging werd gecoördineerd, omdat ze simpelweg nog niet klaar waren voor gebruik. In afwachting van de voltooiing vonden de ruimten onderdak in de kelder van een ander pand. Informatie kwam hier binnen in de Filter Room vanaf de vier radarposten in Malta en middels visuele waarnemingen. Vervolgens werd de gefilterde informatie weergegeven op plottertafels; landkaarten op grote tafels waarop dames met een soort harken pionnen bewogen om daarmee aan te geven in welke sector de vliegtuigen zich bevonden. Aan de hand van de op de tafels gepresenteerde situatie, werden in de Fighter Control Room de vliegtuigen aangestuurd en in de Gun Operations Room het luchtafweergeschut. Pas aan het begin van 1943 werden deze werkzaamheden verplaatst naar de Lascaris war rooms. De oorlog in Malta was toen bijna voorbij, maar woedde in de rest van Europa voort. Toen de oorlog in Malta ten einde liep, werden de ruimten door de Britse admiraal Andrew Cunningham (1883 – 1963) in gebruik genomen als regionaal commandocentrum voor de verschillende legeronderdelen. Vanuit de tunnels werden acties voorbereid in delen van het Middellandse Zeegebied waar de oorlog nog voortduurde. Zo verbleven de Amerikaanse generaal Dwight D. Eisenhower (1890 – 1969) en de Britse generaal Bernard Montgomery (Monty, 1887 – 1967) geruime tijd in de ruimtes om de invasie van Sicilië (operatie Husky) voor te bereiden. Zij gebruikten hiervoor de Allied Force Headquarters. Andere ruimtes luisteren naar namen als Navy Plotting Room (waar aanvallen van de marine werden voorbereid en gevolgd), Anti-Aircraft Guns Operations Room (waar de bescherming van het eiland tegen luchtaanvallen werd gecoördineerd) en de Coast Defense Room (van waaruit het eiland werd beschermd tegen Duits/Italiaanse aanvallen vanaf zee). In totaal werkten er ongeveer duizend mensen in de war rooms, waaronder 53 vrouwen. Standaard waren er steeds 240 medewerkers present. Velen van hen waren gewone burgers. Medewerkers droegen burgerkleding in plaats van een uniform. Ze verlieten de locatie op ongeveer dezelfde tijdstippen als waarop normale kantoren uitgingen. Dit soort maatregelen zorgden ervoor dat vijandige spionnen gedurende de gehele Tweede Wereldoorlog de exacte locatie van het centrum niet wisten te achterhalen.

Een deel van de War HQ voor restoratieEen deel van de War HQ voor restoratie

War HQ

Na de Tweede Wereldoorlog werden de War rooms onderdeel van het hoofdkwartier voor de Britse vloot in de Middellandse Zee. Samen met hoger gelegen tunnels werd een stelsel gevormd dat wel het War HQ wordt genoemd. Van de 28.000 vierkante meter aan tunnels in de omgeving, was ongeveer 10% als zodanig in gebruik. Hier verbleven medewerkers steeds 27 dagen, waarna ze drie dagen vrij kregen. Zij sliepen in kleine kamers, met zes bedden, die steeds gedeeld werden door twaalf personen (zes op, zes af). Achter de entree van de tunnels was een grote watertank geplaatst, in de hoop dat deze brokstukken op zou vangen bij een eventueel bombardement. Achter de personeelsverblijven, bevond zich een doolhof aan operationele ruimten. Hier werden voornamelijk inlichtingen verzameld en weergegeven op grote kaarten; klussen waarvoor we tegenwoordig computers zouden gebruiken. Veel ruimten beschikten over geluidswerende wanden, zodat gesprekken niet door de verkeerde oren konden worden opgepikt. Hoewel de situering van het War HQ zorgde voor natuurlijke bescherming, boden de poreuze zandsteenrotsen geen bescherming bij nucleaire aanvallen. Op een gegeven moment bestond de dreiging van een aanval met een atoombom op de havenregio. Geen van de ruimtes was tegen iets dergelijks bestand. Het personeel werd echter wel op een dergelijke aanval getraind en geloofde in die situatie een belangrijke rol te kunnen spelen bij de wederopbouw.

Het voormalig sub-hoofdkantoor van de NAVO in MaltaHet voormalig sub-hoofdkantoor van de NAVO in Malta

In 1956 speelden de ruimten een belangrijke rol gedurende de Suezcrisis. In 1962, tijdens de Cubacrisis, stond men in de ruimten paraat om bij een eventuele Russische raketaanval in te kunnen grijpen. Vanaf 1967, tijdens de Koude oorlog, werd het War HQ door de NAVO gebruikt als strategisch communicatiecentrum voor de interceptie van Russische onderzeeërs in de Middellandse Zee. Op die manier konden de NAVO-landen de onderzeeërs van de Zwarte Zeevloot, die van de Krim naar Gibraltar voeren, betrekkelijk eenvoudig in de gaten houden. Hoewel Malta zelf, sinds de onafhankelijkheid in 1964, niet tot de NAVO behoorde, was de organisatie er vanaf het begin van de jaren vijftig actief. Dat gebeurde ondergronds via het War HQ en bovengronds via de radarfaciliteiten en het sub-hoofdkwartier dat was gevestigd in Floriana. Het pand waarin de NAVO huisde, bestaat nog steeds en heet tegenwoordig 'Europa Centre'. Het is het eerste grote pand, vanuit Valletta gezien, aan de linkerzijde van St. Anne Street. Het is te herkennen aan de blauwe raamluiken. Op 31 maart 1979 werden alle buitenlandse militaire activiteiten in Malta gestaakt, maar de NAVO moest al op 15 januari 1972 vertrekken. Volgens sommigen waren de ondergrondse ruimten tot die laatste dag bemand.

Unfinished Bunker

Een deel van de Unfinished bunkerEen deel van de Unfinished bunker

Bij de aanvang van de Tweede Wereldoorlog, was het de bedoeling dat een veel groter deel van de tunnels in gebruik zou worden genomen als commandocentrum. Een ruimte van 8000 vierkante meter werd gereedgemaakt voor gebruik. Dit deel bestond uit twee verdiepingen. De bovenste verdieping, waar voornamelijk kantoren waren ingericht, was bijna klaar. Aan de operationele ruimten werd hard gewerkt. Bijvoorbeeld aan een ruimte met een afmeting van 40 bij 10 meter en een wirwar aan gangen en kantoren. Toen de dreiging in de Tweede Wereldoorlog wegebde, werd de afbouw van de tunnels niet langer noodzakelijk geacht. De werkzaamheden werden van het ene op het andere moment gestaakt. Mijnbouwkarren, een netwerk van rails, voorraden, rommel en gereedschap werden gewoonweg achtergelaten. Aan het begin van de jaren vijftig werden er nog wat communicatieapparatuur en typemachines in de tunnels gedumpt en vervolgens werden ze afgesloten.

Het complex aan tunnels waarin de War HQ, Lascaris War Rooms en de unfinished bunker gevestigd zijn, ligt erg uitgestrekt. Zo was het in het verleden mogelijk om vanuit Auberge de Castille en de Nationale bank de tunnels te betreden en ongezien de kust te bereiken. Waarvoor de tunnels onder de bank tegenwoordig worden gebruikt, is niet moeilijk te raden.

Een bezoek

De War Rooms zijn momenteel ingericht als museum. Ze tonen hoe het er in de Tweede Wereldoorlog uitzag. Door middel van poppen wordt getoond hoe de zaken in de ruimtes gebruikt werden. Zo is de ruimte te zien waarin alle militaire luchtoperaties werden gepland, aangestuurd en gevolgd. Tevens worden foto's en dia's getoond en staan er relevante zaken tentoongesteld.

De War rooms zijn te bezoeken met een gids. Deze vertelt in het Engels van alles over de ruimtes. De andere methode is middels een audiotour. Via dit systeem wordt alle interessante informatie verstrekt. Deze rondleiding is te doen in het Engels, Duits, Frans en Italiaans. De toegangsprijs bedraagt € 10, - voor volwassenen en € 8, - voor studenten en 65+-ers. Kinderen (t/m 15) betalen € 5, - entree. Gedurende het hele jaar zijn de war rooms geopend op maandag t/m zondag van 09:00uur tot 17:00uur.

Ook is het mogelijk om een tour met een gids te volgen door de War HQ. Deze begint bij de Saluting Battery onder de Upper Barracca Gardens en laat de War HQ in de huidige (vervallen) staat zien. Bovendien voert de rondleiding over bastions die niet op andere wijze te bezoeken zijn. Een soortgelijke tour wordt sinds het voorjaar van 2019 zeer gelimiteerd aangeboden naar de Unfinished bunker.

Tiger stellung

Seeburgtische in de Tiger stellungSeeburgtische in de Tiger stellung

Net als de Britten, maakten de Duitsers gebruik van bunkers met plottertafels (Seeburgtische noemden ze die) die functioneerden op basis van door radar verkregen informatie. In de Duitse variant werd informatie van onderaf met lampjes (Würzburg’s) geprojecteerd op een landkaart van melkglas. Op het Nederlandse Waddeneiland Terschelling is een Duitse tegenhanger van de Lascaris War Rooms te bezoeken op de Tigerstellung. In de grote bunker 'Bertha' (G52, type L487), is een plotterruimte ingericht, zoals deze in de oorlog gebruikt werd. De bunkers op Terschelling waren onderdeel van de Atlantikwall die door de Duitsers langs de gehele westkust van Europa werd opgetrokken. Specifiek werd er op Terschelling gepoogd informatie te verkrijgen over Britse bommenwerpers, zodat deze met jagers van de Luftwaffe-basis bij Leeuwarden onderschept konden worden, wanneer zij op een bombardementsmissie richting Bremen en Hamburg vlogen. Meer informatie over bezoekmogelijkheden is te vinden op de website van de stichting die de bunkers op Terschelling beheert.



Google